Jazz – gatunek muzyczny, który powstał w początkach XX
wieku w Nowym Orleanie (tradycyjnie początki jazzu łączą
się z Congo Square[1]) jako połączenie bluesa, ragtime'u i
muzyki europejskiej.
Jazz charakteryzuje się rytmem synkopowanym w metrum
parzystym (4/), a także dużą dowolnością interpretacyjną i
aranżacyjnąoraz tendencją do improwizacji. Miało to związek
z faktem, iż pierwszymi twórcami tego gatunku byli
przeważnie nie znający nutpotomkowie niewolników.
James Lincoln Collier wyróżnia trzy podstawowe atrybuty
jazzu: swing, funkcję ekstatyczną i kod indywidualny.
Swing to w ujęciu Colliera wywodząca się z praktyki
czarnych muzyków istota rytmiki jazzowej, polegająca na
specyficznej lekkości i sprężystości rytmu. W aspekcie
technicznym polega na podziale taktu na nierówne,
niemożliwe do zapisu muzycznego jednostki rytmiczne,
okazjonalnym stosowaniu vibrato, urozmaiceniu linii
melodycznej akcentami rytmicznymi i częstych zmianach
dynamiki, wywołującej efekt specyficznej „mowy”
instrumentów.
Funkcja ekstatyczna jazzu wywodzi się z religijnego
charakteru zachodnioafrykańskich tańców obrzędowych i
zaznacza się w jazzie przede wszystkim w trakcie tzw. jam
sessions, improwizowanych koncertów. Improwizacja i
wzajemna inspiracja muzyków prowadzi do czynnego
zaangażowania słuchaczy, wyrażającego się w aplauzie,
okrzykach, oklaskach itp.
Kod indywidualny jazzu to identyfikujący wykonawcę sposób
komunikacji między nim a słuchaczem, przejawiający się w
kreacji melodii, vibrato, ostrości i zmianach natężenia
dźwięku, zaniku dźwięku itp.
Korzenie jazzu
Jazz powstał na drodze złożonego, wielofazowego procesu,
w którym można wyróżnić etap rozwoju afrykańskiej muzyki
ludowej i inkorporacji do niej elementów muzyki
amerykańsko-europejskiej, wyodrębniania się gatunków
muzycznych stanowiących źródła jazzu (negro spirituals,
plantation songs, blues,ragtime) oraz krystalizowanie się
nowego nurtu muzycznego w końcu wieku XIX.
Ludność murzyńska była sprowadzona do Ameryki
ekstatycznym obrzędom, tańcom, zajęciom codziennym. Ze
względu na warunki życia i korzenie instrumentarium tej
muzyki było proste, miała ona przede wszystkim charakter
wokalny (często posługująca się falsetem), o
nieskomplikowanej melodyce. Powszechnie stosowana w
niej była heterofonia. Forma wykonawcza to często tzw. call-
and-response – zawołanie lub pytanie głosu solowego i
odpowiedź chóru.
Na pieśni murzyńskie tego okresu wywierała też duży wpływ
hymnodia protestancka, a w niektórych rejonach muzyka
francuska i hiszpańska. Wpływy muzyki protestanckiej to
tekstowych lub zawierających też melodie opracowane na
wiele głosów, np. The Bay Psalm Book (Cambridge, Mass.,
1640) czy XVIII-wieczne hymny T. Buttsa, J. Cennika, J.
Newtona, I. Wattsa, G. Whitefielda i J. i Ch. Wesleyów.
W wieku XIX z tej syntezy w muzyce czarnej ludności
Stanów Zjednoczonych wyklarowały się nowe style i gatunki
muzyczne, kluczowe dla genezy jazzu: white spirituals,
obejmujące religious ballads, folk-hymns i revival spirituals
oraz negro spirituals, obejmujące ring-shout, song-sermons,
jubilee, spiritual mellows i gospel songs, które razem
zplantation songs weszły w skład kultury tak czarnych, jak i
białych Południa.
Ragtime powstał jako przeniesienie na fortepian stylu gry na
banjo, charakteryzuje się rytmem krzyżującym się lub
synkopowanym, może być zapisywany nutowo. Blues
charakteryzuje się nastrojowością, wywodzącą się ze
spirituals oraz zawołań i zawodzeń (moans, field hollers).
W wieku XIX blues miał formę 12-taktową, po 1900 zyskał
dużą popularność w rejonie Nowego Orleanu i Delty w stanie
Missisipi. Do znanych śpiewaków bluesowych należą
Hooker, Muddy Waters, a śpiewaczek np. Gertrude „Ma”
Rainey. W latach 20. blues uzyskał klasyczną formę
instrumentalnąboogie-woogie, spopularyzowaną zwłaszcza
przez kompozytora Saint Louis Blues W. C. Handy’ego.
Rozwój jazzu
Początkowa faza rozwoju jazzu wiąże
się z Nowym Orleanem, miastem o
bogatej tradycji muzycznej. Stamtąd
pochodził jeden z najbardziej
rozpoznawalnych muzyków tego
gatunku, który upowszechnił jazz na
całym świecie: wokalista i trębacz
Louis Armstrong. Znaczenie dla
rozwoju jazzu ma jednak także
muzyka z Delty w stanie Missisipi.
Można wyróżnić kilka podstawowych
okresów stylistycznych w historii
chicagowski (lata 20.), swing(lata
obrębie tych przemian stylowych
nastąpiło przejście od polifonii (jazz nowoorleański,
dixieland, jazz chicagowski) poprzez jazz symfoniczny i jazz
big bandów po okres eksperymentów muzycznych,
Jazz w Polsce
Wczesna historia jazzu w Polsce to
lata 20. , kiedy powstawały pierwsze
zespoły muzyczne grające w
lokalach w sposób naśladujący jazz.
W 1928 roku zespół Zygmunta
Karasińskiego podczas Powszechnej
Wystawy Krajowej w Poznaniu dał
pierwszy koncert, grając jazz "do
słuchania", a nie do tańca. Ważny
był wtedy Jazz Club YMCA. Muzykę
jazzową popularyzowało radio, w
którego programie w 1937 roku jazz
zajmował najwięcej czasu
antenowego z programów
muzycznych (13%)).[3] Pod koniec
lat 30. pojawiła się w Polsce
swingowa faza jazzu, uprawiana
przez big bandy Henryka Warsa,
braci A. i H. Goldów, Jerzego
Zygmunta Karasińskiego.
Po wojnie odżyła tradycja przedwojenna, lecz w latach 1948-
1949 jazz zaczęto potępiać jako muzykę imperialistyczną.
Nastąpił okres zwany "jazzem katakumbowym", kiedy jazz
wykonywano nieoficjalnie. Dopiero w 1954 roku jazz zaczęto
wykonywać oficjalnie, a od roku 1956 pojawiły się festiwale
jazzowe (w 1956 Międzynarodowy Festiwal Jazzowy w
Sopocie, w 1958 Jazz Jamboree). Nastąpiło wtedy szybkie
przejście od jazzu tradycyjnego do jazzu współczesnego.
Pojawił się też paralelizm rozwoju do prądów amerykańskich
i europejskich. Powstało „Polskie Stowarzyszenie Jazzowe”
(w skrócie PSJ) wydające płyty wykonawców tego gatunku.
Jazz inspirował w latach 20. i 30. wielu kompozytorów
europejskich, m.in. Dariusa Milhauda, Maurice’a Ravela i
Igora Strawinskiego. Zaznaczył się także w rytmice wiersza
pozostającego w kontakcie ze Strawinskim T.S. Eliota. Pod
koniec lat 50. wystąpiła fala zbliżenia między jazzem a
muzyką poważną, określana jako „trzeci nurt” – należeli do
W Polsce jazzem inspirował się np. Bogusław Schäffer.
Z kręgów jazzu wywodzi się określenie All Stars („same
gwiazdy”).
Zdjęcie brane z grafiki google!
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz